Samenleving verbroken? Vergeet dan niet uw testament te wijzigen

Stel: u heeft jaren geleden samengewoond en uw partner benoemd tot (enig) erfgenaam. U vergeet na het verbreken van de samenleving uw testament te wijzigen en komt te overlijden. Erft uw ex-partner dan uw vermogen?

Casus

Deze vraag lag enige tijd geleden voor bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. De feiten waren als volgt. Erflaatster is in 2017 overleden. Zij was ongehuwd en kinderloos. In 1982 heeft zij een testament gemaakt en haar toenmalige vriend tot enig erfgenaam en executeur benoemd. Vijf jaar na het opstellen van de testamenten is de samenleving verbroken. Erflaatster heeft haar testament nadien nooit gewijzigd. Haar ex-vriend heeft zijn spiegelbeeldige testament wel herroepen. Als erflaatsters testament boven water komt, blijkt haar toenmalige vriend nog als erfgenaam en executeur te zijn genoemd. Deze ex-vriend wenst de nalatenschap te aanvaarden. De broers en zussen van erflaatster verzetten zich hiertegen en vragen een verklaring voor recht dat niet de ex-partner, maar zij enig erfgenamen van erflaatster zijn.

Vonnis van de rechtbank

In eerste aanleg heeft de rechtbank Midden-Nederland geoordeeld dat het de bedoeling van de erflaatster was om haar vermogen na te laten aan haar ex-vriend. Dat stond immers in haar testament en het testament is nooit gewijzigd. De broers en zussen van de erflaatster zijn het hier niet mee eens en hebben hoger beroep ingesteld.

De wet

De Nederlandse wet kent – sinds de invoering van het nieuwe erfrecht op 1 januari 2003 – precies voor dit type situatie artikel 4:52 BW: de benoeming van de ex-echtgenoot als executeur of erfgenaam in een testament vervalt nadat partijen gescheiden zijn, tenzij uit het testament nadrukkelijk anders volgt. Deze bepaling is alleen niet van toepassing op samenlevers. Artikel 4:52 BW zou in dit geval overigens ook niet van toepassing zijn geweest als partijen gehuwd waren geweest, omdat het testament vóór inwerkingtreding op 1 januari 2003 is opgesteld en erflaatster na inwerkingtreding is overleden. Gelukkig biedt artikel 4:46 lid 1 BW uitkomst: bij de uitleg van het testament moeten ook de omstandigheden waaronder de uiterste wil is opgemaakt worden betrokken.

Tussen- en einduitspraak van het hof

Het hof legt het testament uit aan de hand van artikel 4:46 lid 1 BW en gaat uit van het vermoeden dat erflaatster niet de bedoeling zal hebben gehad om haar ex-vriend als erfgenaam en executeur te benoemen nadat de relatie is verbroken. De ex-vriend krijgt van het hof in het tussenvonnis de gelegenheid om tegenbewijs te leveren. Het hof oordeelt na getuigenverhoren dat de ex-vriend er niet in is geslaagd het vermoeden te ontzenuwen en legt het testament in dit specifieke geval zo uit dat de benoeming van de ex-vriend niet geldt, omdat erflaatster en de ex-vriend niet meer samenwoonden op het tijdstip van overlijden.

Conclusie

Het is aan te raden om na verbreking van de samenleving uw testament aan te passen, als u niet het risico wenst te lopen dat uw ex-partner in geval van uw overlijden uw vermogen erft.

ECLI:NL:GHARL:2020:2344, Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 200.249.139 (rechtspraak.nl)