Reizen met kinderen na de scheiding

Je denkt er misschien niet meteen aan als je op reis gaat met je kind(eren), maar het is handig van elk kind een recent uittreksel uit het gezagsregister mee te nemen. Als je na je scheiding wil reizen met (jonge) kinderen moet je met meer dingen rekening houden. Hieronder vind je een overzicht en uitleg.

Wanneer je na de scheiding alleen op reis gaat met de kinderen, moet je daarvoor meestal toestemming vragen aan de andere ouder. Dat heeft alles te maken met wie het gezag heeft over het kind. Meestal zijn jij en je ex-partner dat allebei, ook na de scheiding. In die gevallen is er sprake van gezamenlijk gezag.
Neem je de kinderen dus mee naar het buitenland zonder toestemming van de andere ouder, dan noemen we dat: een minderjarige onttrekken aan het ouderlijk gezag. Dat betekent dat je – vaak onterecht – kunt worden verdacht van internationale kinderontvoering.

Wie heeft ouderlijk gezag?
Ouderlijk gezag geeft jullie als ouders ten opzichte van het kind rechten en plichten. Het gezag betekent onder andere dat je als ouder de wettelijke vertegenwoordiger van je kind bent. Zo mag je als ouder bepaalde beslissingen voor je kind nemen, bijvoorbeeld over medische behandelingen of naar welke school hij of zij gaat. Als je was getrouwd of een geregistreerd partnerschap had, hebben jullie automatisch gezamenlijk gezag. Dat betekent dat jullie allebei evenveel recht hebben om namens je kind beslissingen te nemen. Belangrijke beslissingen over jullie kinderen moeten altijd gezamenlijk worden genomen als jullie als ouders samen het gezag hebben.

Gezamenlijk gezag
Waren jullie als ouders  ongetrouwd of hadden jullie geen partnerschapsregistratie, dan krijgt alleen de moeder het gezag over het kind. De vader kan het kind voorafgaand aan de geboorte of daarna erkennen bij de gemeente. Na de geboorte kan de vader- met toestemming van de moeder- het gezag aanvragen bij de rechtbank. Hij krijgt dan het gezamenlijk gezag.

Wanneer is toestemming voor het reizen nodig?
Er zijn verschillende situaties mogelijk waarin je als ouder alleen met je minderjarige kinderen reist. Er is toestemming van de andere ouder nodig als:

• ja als ouder met gezamenlijk gezag met je kind reist zonder de andere ouder. De reizende ouder heeft dan toestemming nodig van de andere ouder.
• je als ouder zonder ouderlijk gezag alleen met je kind reist. De reizende ouder heeft dan toestemming nodig van de ouder (of verzorger) met gezag.

Hoe geven ouders met gezag toestemming?
Om de toestemming aan te tonen, hebben jullie als ouders een speciaal toestemmingsformulier nodig. Dit kan worden gedownload op rijksoverheid.nl Jullie moeten dit per kind invullen en allebei ondertekenen. Naast dit formulier is het verstandig dat jullie als gescheiden ouders op reis het volgende meenemen:

• een recent uittreksel uit het gezagsregister van elk kind en/of, indien van toepassing, een uitspraak van de rechter met betrekking tot het gezag en omgang/zorgregeling;
• een internationaal uittreksel van de gemeentelijke basisregistratie (BRP) van het kind en/of de geboorteakte van je kind (denk aan een vertaling!);
• een kopie van het paspoort van de ouder die toestemming geeft met eventueel een telefoonnummer waarop de douane hem of haar kan bereiken;
• een kopie van het ouderschapsplan;
  een kopie van het retourticket.

Wat als je geen toestemming krijgt van de andere ouder?
Hebben jullie wel samen het gezag, maar weigert de andere ouder zijn of haar toestemming, dan is het mogelijk om via de rechter alsnog toestemming voor een vakantie naar het buitenland met je kinderen te krijgen. Hiervoor moet je een procedure tot ‘vervangende toestemming’ voeren. Een vFAS-advocaat/mediator kan je hier over adviseren.

Wanneer is geen toestemming nodig?
Als je als ouder het eenhoofdig gezag hebt, is geen toestemming van de andere ouder nodig om naar het buitenland te reizen met de kinderen. Voor een buitenlandse reis zijn echter wel aanvullende documenten nodig om aan te tonen dat er geen andere ouder is van wie toestemming gevraagd had moeten worden, dit zijn:

• een recent uittreksel uit het gezagsregister;
• een internationaal uittreksel van de gemeentelijke basisregistratie (BRP) van je kind;
• een recent uittreksel van de gemeentelijke basisregistratie (BRP) van de ouder met eenhoofdig gezag.

Wanneer de andere ouder is overleden
Reis je alleen met je minderjarige kind en is de andere ouder overleden? Dan kan het handig zijn om een internationaal uittreksel van de gemeentelijke basisregistratie (BRP) van het kind met daarop vermeld de oudergegevens en een kopie van de overlijdensakte bij je te hebben.

Zijn er nog andere zaken nodig?
Alle kinderen hebben sinds 26 juni 2012 een paspoort of identiteitskaart nodig als ze naar het buitenland reizen. Een paspoort of ID-kaart moet worden aangevraagd bij het loket Burgerzaken van de gemeente waar je kind staat ingeschreven. Bij de meeste gemeentes moet het minderjarige kind met één van de ouders mee voor het indienen van de aanvraag. Hier moet vaak een afspraak voor worden gemaakt. Toestemming van de gezaghebbende ouder(s) is noodzakelijk voor de aanvraag van een paspoort of ID-kaart. Voor kinderen tussen de 12 en de 18 kan wel zonder toestemming van beide ouders een ID-kaart worden aangevraagd. Dit geldt niet voor een paspoort.
Vaak is een schriftelijke toestemmingsverklaring van de andere ouder die (mede) gezag heeft, voldoende. In sommige gemeenten is het verplicht dat beide ouders met gezag meegaan bij de aanvraag of het ophalen. Dit verschilt per gemeente.

Sommige landen hebben aanvullende voorwaarden gesteld voor het reizen met minderjarigen. Voor advies kun je contact opnemen met de ambassade of het consulaat van het land van bestemming.

Het is dus aan te raden om je goed voor te bereiden wanneer je als ouder alleen met je kinderen reist!