Heb ik als ondernemer recht op mijn woning na de scheiding?

Hebt u een eigen bedrijf en een koophuis? De woning staat dan wellicht op naam van de ander uit voorzorg voor een eventueel faillissement. Dat hoeft niet te betekenen dat u bij een scheiding met lege handen achterblijft; ook niet als u vertrekt. Waar hebt u in zo’n geval recht op? En wat zijn uw plichten na de scheiding? Het hangt vooral af van wat u vooraf op papier hebt vastgelegd.

Van wie is het huis waarin u samen woont?

Hebt u een eigen bedrijf? Dan staat het huis wellicht op naam van uw (ex-)partner. Zo kon er – toen u nog samen was – bij een faillissement geen aanspraak op uw woning worden gemaakt. Als het huis op naam van uw ex staat, wil dat niet automatisch zeggen dat u met lege handen achterblijft. U moet altijd kijken wat u vooraf over de eigendom en de waarde van het huis hebt afgesproken. Ondernemers laten vaak een eigendoms- of verrekenpercentage opnemen in de huwelijkse voorwaarden, bijvoorbeeld vijftig procent. Daar hebt u bij een scheiding recht op; het maakt niet uit op wiens naam de woning staat.

Bent u vóór 1 januari 2018 getrouwd in gemeenschap van goederen? Dan hebt u allebei recht op de helft van de waarde van het huis. Zijn er geen afspraken? Het huis is dan van degene op wiens naam het staat; meestal de niet-ondernemende partner. Niemand hoeft dus iets bij – of terug te betalen. Er vindt dus geen verrekening plaats. Bent u na 1 januari 2018 getrouwd? Dan hangt het van u specifieke omstandigheden af of het huis van u is.

Wat als u uw periodiek verrekenbeding niet hebt uitgevoerd?

In de (huwelijkse) voorwaarden staat soms een periodiek verrekenbeding. Dat maakt de inkomensverschillen tussen partners kleiner. In de praktijk verrekenen partners vaak helemaal niet tussentijds. Meestal resulteert dat in een finaal verrekenbeding. Daarbij verrekent u bijvoorbeeld alsof u in gemeenschap van goederen was getrouwd. Dan hebt u dus allebei recht op de helft van al uw bezit en uw vermogen; ook de waarde van uw bedrijf kan hieronder vallen.

Overdrachtsbelasting: als u blijft terwijl de woning niet van u was

Het komt voor dat uw woning volledig eigendom is van uw ex, als niet-ondernemende partner. Dat is bijvoorbeeld zo wanneer u over de verrekening niets hebt vastgelegd én het huis op naam staat van uw (ex-)partner. Wilt u in het huis blijven wonen, bijvoorbeeld omdat uw ex de financiering alleen niet rond krijgt? Dan betaalt u twee procent overdrachtsbelasting. Let op: Wanneer u gezamenlijk eigenaar bent, betaalt u géén overdrachtsbelasting!

Eigenwoningreserve: als u een nieuwe woning koopt

Als u allebei recht hebt op een deel van de waarde van het huis, laat u de woning taxeren. Is er sprake van overwaarde? Die moet u in veel gevallen volgens afspraak verdelen. Bij de Belastingdienst valt overwaarde onder de ‘eigenwoningreserve’. Koopt u binnen drie jaar na de scheiding een nieuwe woning? Als u dan de hypotheekrente wil aftrekken, moet u uw deel van de overwaarde van uw vorige woning als eigenwoningreserve volledig investeren in het nieuwe huis. Leent u toch het volledige aankoopbedrag, dan kan over het “eigenwoningreservedeel” van lening geen rente in aftrek worden toegepast. Na drie jaar vervalt de eigenwoningreserve.

Vraag om ontslag van uw hoofdelijke aansprakelijkheid als u vertrek

Vertrekt u uit de echtelijke woning, maar bent u gedeeltelijk eigenaar? Vraag dan bij uw hypotheekverstrekker ontslag aan van uw hoofdelijke aansprakelijkheid. Alleen dan bent u niet meer aansprakelijk voor de financiering van uw voormalige woning. Als de hypotheekverstrekker uw aanvraag goedkeurt, kan uw (ex-)partner een nieuwe hypotheek afsluiten of de oude hypotheek verhogen.

Minder partneralimentatie betalen wanneer u als eigenaar vertrekt

Blijft uw partner in het huis wonen, terwijl u eigenaar blijft? Dan betaalt u mogelijk minder partneralimentatie. De ander ‘geniet’ dan namelijk van gratis woongenot, waar u na vertrek niet meer van kunt genieten. Dat woongenot geldt bij (ex-) gehuwden voor de belastingdienst als betaalde partneralimentatie. U kunt dit dus aftrekken van de belasting.
Betaalt uw (ex-)partner een redelijk bedrag aan huur? Dan gaat dit niet op; het woongenot is dan immers niet meer gratis.

Mediation

Een scheiding is ingewikkeld; zeker financieel gezien. Dat geldt extra als u een eigen bedrijf hebt. Een vFAS-mediator of scheidingsadvocaat kan helpen. Hij of zij koppelt u, als dat nodig is, aan een fiscale specialist.

Dit verhaal kwam tot stand met medewerking van mr. Frits van der Kamp (fiscaal adviseur familievermogensrecht)