Hoe erken ik als vader mijn kind en krijg ik ouderlijk gezag?

Wanneer je als man je kind erkent, word je de juridische vader. Zijn ouders getrouwd als hun kind geboren wordt, dan is deze erkenning door de vader niet nodig. Getrouwde en geregistreerde ouders die kinderen krijgen, hebben namelijk automatisch samen ouderlijk gezag. Dat betekent dat zij beiden verantwoordelijk zijn voor de verzorging en opvoeding van het kind. Na een scheiding behouden ze (in bijna alle gevallen) dat recht beiden.

Wie heeft of krijgt ouderlijk gezag?
Getrouwde ouders of ouders met geregistreerd partnerschap hebben automatisch samen het ouderlijk gezag over de kinderen. De vader is in deze gevallen ook meteen de juridische vader van het kind en hoeft het kind dus niet ook nog te erkennen.
Wonen jullie samen zonder huwelijk/ geregistreerd partnerschap, dan heeft alleen de moeder automatisch het ouderlijk gezag. Als vader moet je het kind eerst erkennen bij de gemeente, waarna je automatisch het ouderlijk gezag krijgt (sinds 1 januari 2023); jullie hebben dan het gezamenlijk ouderlijk gezag. 

Soms trouwen of registreren ouders zich pas als partners na de geboorte van een kind. Tot dit formeel is geregeld, heeft de moeder automatisch het gezag. Door het huwelijk of geregistreerd partnerschap krijgt de vader ook automatisch gezag. De getrouwde of geregistreerde vader moet het kind dan eerder wel erkend hebben. Door erkenning wordt de man de juridische vader van het kind. Dat doet hij bij de gemeente en de moeder moet daarvoor toestemming geven. De ambtenaar van de Burgerlijke Stand maakt een akte van erkenning op. Dat is gratis. Erkennen kan al vanaf de zwangerschap (‘erkennen van de ongeboren vrucht’). Als de vader het kind erkend heeft tijdens de zwangerschap, mag de vader het kind na de geboorte aangeven bij de Burgerlijke Stand.

Erkennen: bij de geboorte of later
Erkennen kan dus voor de geboorte, direct na de geboorte, maar het kan ook later, zelfs als de kinderen wat ouder zijn. De vader heeft wel altijd toestemming nodig. Voor kinderen tot twaalf jaar is alleen de toestemming van de moeder nodig. Bij kinderen tussen de 12 en 16 jaar moeten moeder en kind het allebei goedkeuren. Vanaf zestien jaar mag het kind zelfstandig toestemming voor de erkenning geven.
Als de moeder weigert om toestemming te verlenen voor de erkenning door de vader, kan de vader ‘vervangende toestemming tot erkenning’ aan de rechtbank vragen. Een voorwaarde is wel dat de vader ook de verwekker van het kind is.

Naar de rechtbank voor erkenning: bijzondere curator voor het kind
Een advocaat is noodzakelijk in deze procedure. De vader dient samen met zijn advocaat een verzoek tot ‘vervangende toestemming erkenning’ in bij de rechtbank. De moeder mag verweer voeren. Er wordt een bijzondere curator benoemd die het belang van het kind moet behartigen. Meestal vindt een zitting bij de rechtbank plaats, waarna de rechter uitspraak doet. De rechter zal alle belangen afwegen; die van het kind, van de moeder én van de verwekker.

Ouderlijk gezag: hoe verloopt een aanvraag via de rechter?
In sommige gevallen weigert de moeder het verzoek om gezamenlijk gezag te krijgen. In dat geval kun je als vader het ouderlijk gezag vragen via de rechter. Het kind moet dan al wel door jou erkend zijn. Iemand die ouderlijk gezag aanvraagt, betaalt de kosten voor de behandeling van de zaak bij de rechtbank: de griffiekosten. Een advocaat is noodzakelijk voor deze procedure.

De verzoekschriftprocedure voor de aanvraag voor gezag verloopt in vier stappen:

1. Verzoekschrift indienen
Een advocaat dient een verzoekschrift in bij de rechtbank om te mogen erkennen of het gezag te verkrijgen (een gecombineerd verzoek is ook mogelijk). Daarin staat waarom iemand het gezag wil uitoefenen. De rechter bepaalt wie de belanghebbenden zijn. Meestal zijn dit de moeder en het kind en in sommige gevallen de grootouders. Vervolgens stuurt de rechtbank hen een kopie van het verzoekschrift.

2. Reageren op verzoek
Belanghebbenden mogen binnen een bepaalde termijn reageren op het verzoekschrift. Zij dienen dan een Verweerschrift in. Ze kunnen ook mondeling verweer voeren. Dat laatste gebeurt tijdens een zitting bij de rechtbank. Belanghebbenden kunnen ook afzien van verweer of niet reageren.

3. Zitting
Als er geen verweerschrift wordt ingediend of wanneer de rechter geen vragen heeft aan partijen, wordt er meestal geen zitting gepland. In alle andere gevallen is er wel een zitting. De rechtbank laat ongeveer zes weken van tevoren weten wanneer deze plaatsvindt. Tijdens de zitting mogen alle belanghebbenden hun standpunt vertellen. De zitting wordt met gesloten deuren behandeld en is dus niet openbaar. Meestal is er iemand van de Raad voor de Kinderbescherming aanwezig als adviseur voor de rechter. Ook de bijzondere curator, die de belangen van het kind behartigt, is meestal aanwezig. Kinderen zelf zijn niet aanwezig tijdens de zitting. Wel krijgen kinderen tussen de twaalf en achttien jaar voordat de zitting plaatsvindt ook een uitnodiging van de rechter voor een zogenoemd kindgesprek. In dat gesprek, waar geen ouders of anderen bij aanwezig zijn, vraagt de rechter het kind om zijn of haar mening. Dat duurt ongeveer tien minuten. Alleen wanneer het kind daartoe toestemming geeft, zal de rechter aan de ouders vertellen wat er besproken is tijdens dat gesprek.

4. Uitspraak
De rechter kan het verzoek tot gezag toewijzen of afwijzen. Toewijzen doet hij als aan de voorwaarden voldaan is, er geen verdere zwaarwegende bezwaren zijn en de het gezag in het belang van het kind is. In andere gevallen wijst de rechter het verzoek af.

Het familierecht is constant in beweging; kleine veranderingen en uitspraken van andere rechtbanken kunnen grote gevolgen hebben voor jouw eigen zaak. Een gespecialiseerde vFAS advocaat is op de hoogte van alle nieuwste ontwikkelingen op dit rechtsgebied en kan je verder helpen. Neem eenvoudig contact met één van hen op bij jou in de buurt via onderstaande zoekmachine.