Emoties bij het vormen van een stiefgezin

Pijn, verdriet, woede: tijdens een echtscheiding spelen emoties een grote rol. Wanneer er ook nog een nieuwe partner ten tonele verschijnt, worden die emoties alleen maar heftiger. Het is niet voor niets dat meer dan de helft van de tweede huwelijken binnen twee jaar stukloopt.

Om dit te doorbreken, pleit filosoof Corrie Haverkort in haar nieuwe boek Van woede naar redelijkheid voor meer aandacht voor de emotionele kant van een scheiding, met name voor de emotie ‘woede’. Volgens haar zou er ook meer aandacht moeten zijn voor recht doen aan elkaar: ‘Pas als mensen het gevoel hebben dat er recht is gedaan, neemt de woede af en is samenwerking mogelijk.’

Welke emoties spelen een rol als er sprake is van een nieuwe partner in het echtscheidingsproces?

‘Emoties bij een scheiding zijn vaak extra heftig wanneer er tijdens of kort na de scheiding sprake is van een nieuwe liefde. In maar liefst zeventig procent van de gevallen krijgt een van de gescheiden ouders een nieuwe partner. “Als die man of vrouw ook maar met één vinger aan mijn kinderen komt, krijg je ze nooit meer te zien”, is een veel gehoorde uitspraak. Negatieve en heftige emoties die verwant zijn aan woede, zoals de ander haten of minachten, kunnen de kop opsteken. Deze gevoelens van woede verwijzen naar recht en onrecht, maar het is een ander soort rechtvaardigheid dan de wet voorschrijft.

Wat moet er gebeuren?

Ons huidige rechtssysteem laat weinig ruimte voor de ingewikkelde emoties waarmee scheidingen vaak gepaard gaan. Een gemiste kans, want juist emoties als woede en verdriet hebben ons veel te vertellen. Met name als het gaat om gevoelens van onrecht. Veel ex-echtgenoten ervaren een groot gevoel van onrecht. Tijd en aandacht hiervoor maakt dat er recht gedaan kan worden aan elkaar en dat een jarenlange strijd voorkomen kan worden. En is het er onvoldoende, dan kan het zich uiten in heftige conflicten.

Welke conflicten liggen op de loer?

‘Als ouders onrecht ervaren tijdens de scheiding, ontstaat er strijd om het gelijk. Complexe, langdurige vechtscheidingen zijn het gevolg. Dat heeft weer gevolgen voor de nieuwe relatie en impact op een eventueel nieuw samengesteld gezin. Het is niet voor niets dat ruim de helft van de samengestelde gezinnen uitloopt op een tweede scheiding. Meer kennis van emoties kan eraan bijdragen dit patroon te doorbreken.’

Op welke manier kan een advocaat of mediator hulp bieden?

‘Goed scheiden gaat verder dan alleen een juridische en financiele afwikkeling. Helaas laat het huidig rechtssysteem weinig ruimte voor de ingewikkelde emoties waarmee scheidingen gepaard gaan. Een gemiste kans, want mediators en echtscheidingsadvocaten kunnen een grote rol spelen bij hoog oplopende conflicten in het scheidingsproces. Belangrijk is om de scheiding er niet in een hoog tempo doorheen te jagen. Met de juiste ondersteuning kan de partnerrelatie op een goede manier ontvlecht worden. Want met de juiste begeleiding, kennis en aandacht voor emoties én recht doen aan elkaar, kan veel leed voorkomen worden. ‘

Wat zijn do’s en don’ts voor de ex- en nieuwe partner(s) in het samengestelde gezin?

‘Tijd is een belangrijke factor. Als je twee bedrijven fuseert, doe je ook eerst goed onderzoek. Passen de culturen bij elkaar? Hoe werken we samen? Wat wordt de taakverdeling? De overgang naar een stiefgezin is vergelijkbaar met zo’n situatie. De meeste gezinnen hebben baat bij een lange proeffase. Daarnaast speelt erkenning een belangrijke rol. Veel nieuwe partners hebben vooraf geen idee hoe het voelt om stiefouder te zijn en assepoestertaferelen liggen op de loer. Het zou goed zijn als er meer aandacht komt voor voorlichting op dit vlak.’

De vFAS organiseert op de Dag van de Scheiding twee verschillende livestreams rondom het onderwerp samengestelde gezinnen. Benieuwd? Bekijk de webinar welke onderhoudsplicht heeft de stiefouder? of de webinar stiefouder; wat is je rol eigenlijk?

Meer informatie?
Boek Van woede naar redelijkheid, verschenen in november 2018

Werkboek voor advocaten en mediators verscheen 4 april 2019